برگزاری نخستین "کرسی آزاد اندیشی" در حوزه روانشناسی

"پردیس بین المللی ارس دانشگاه تهران" و "معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران"برگزار کردند؛

نخستین "کرسی آزاد اندیشی" با هدف بررسی علل و موانع رفع در حوزه‌های روانشناسی و مشاوره غربی و اسلامی، فعالیت ناهماهنگ در این حوزه با محوریت تشریح روانشناسی غربی و روانشناسی اسلامی و علل فعالیت ناهماهنگ و رفع ناهماهنگی ها در این حوزه، صبح روز دوشنبه 10 مرداد سال جاری، با همکاری "معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران" و "پردیس بین المللی ارس" در تالار امیر کبیر معاونت فرهنگی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی پردیس بین المللی ارس، در این نشست یک روزه که به همت "انجمن علمی دانشجویی مشاوره خانواده پردیس بین المللی ارس" با پخش همزمان به صورت برخط برگزار شد، "دکتر محمدحسن آسایش عضو هیات علمی دانشگاه تهران"، "دکتر یاسر مدنی عضو هیات علمی دانشگاه تهران"، "حجت الاسلام دکتر حمید رفیعی هنر عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی" و "دکتر محمدجواد امیری معاون اجرایی پردیس بین المللی ارس" حضور داشتند.

نمی توان از دین و تاثیر آن در سلامت دست کشید

در این کرسی آزاد اندیشی، حجت الاسلام دکتر حمید رفیعی هنر عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه اساسا جایگاه دین در روان انسان حل نشده و اگر انسان‌ها بپذیرند که دین در روان انسان نقش دارد به موفقیت رسیده‌ایم گفت: اینکه سکولار بیاندیشیم و روان منهای دین یا روان به اضافه دین را بپذیریم، جهت گیری‌های ما در روانشناسی را عوض خواهد کرد. چرا که این موضوع مهمتر از این است که تفاوت بین اسلام و مسیحیت در متغیرهای روانشناختی همچون خودمهارگری را بررسی کنیم.

وی درخصوص اینکه چه عاملی موجب شده که برخی مراکز به سراغ روانشناسی اسلامی آمده اند افزود: به نظر می‌رسد این مهم به پیوند ریشه دین و سلامت یا دین و روانشناسی برمی گردد. بنابراین نمی توان از دین و تاثیر آن در سلامت دست کشید.

به گفته دکتر رفیعی، در تحقیقات بین‌المللی از جمله درسال ۲۰۱۱ پژوهشگران آمریکایی تمام تحقیقات راجع به دین و افسردگی را از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۱۱ بررسی کردند و پی بردند که بین رابطه دین و افسردگی ۶۸درصد رابطه معکوس وجود دارد و بین رابطه مستقیم و بقیه نیز ۶ درصد رابطه معنادار وجود ندارد.

ضرورت داشتن مبنا و نظریه در روانشناسی دینی

دکتر محمدحسن آسایش عضو هیات علمی دانشگاه تهران  نیز در ادامه با اشاره به اینکه وقتی در مورد علم صحبت می‌کنیم باید ببینیم که تعریف علم چیست و موضوع، هدف، طرح ها و حتی کاربرد آن علم چیست؟ گفت: به طور مثال اگر در مورد انسان صحبت می‌کنیم باید دید در مورد کدام انسان صحبت می­کنیم؟ انسان نرمال یا غیرنرمال؟ ابعاد انسان و روان از نگاه دینی یعنی چه؟ روانشناسی اسلامی به چه جنبه‌ای از روان انسان خواهد پرداخت و مبنای آن چیست که در روانشناسی علمی یا دانشمندان حوزه روانشناسی به آن پرداخته نشده است؟ چراکه در بحث علم ما با نظریه ها  و تحقیقات سر و کار داریم که اگر قرار است در این زمینه صحبتی ارائه شود باید کاربردی از علم ارائه شود که مبتنی بر شواهد و پژوهش‌ها باشد.

دکتر آسایش با تاکید بر اینکه با چند تحقیق نمی‌توان استدلال کرد که  فرد مسلمان یا دیندار، فرد سالمی است افزود: چرا که شواهد نقض زیادی در این مورد وجود دارد و در جامعه با هر دینی، افراد سالم و غیرسالم وجود دارد. به عنوان مثال وسواس و افسردگی و سایکوز در همه جوامع وجود دارد و فراوانی آنها نیز نزدیک هم است.

وی اظهار کرد: روانشناسان و مشاوران باید در مکتبی آموزش ببیند و تربیت شوند که بتوانند تشخیص درستی از مسائل و مشکلات مراجعه‌کنندگان داشته باشند و ریشه مسائل را پیدا کنند سپس در راستای درست کردن آنها گام بردارند.

عضو هیئت ‌علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه هرکس که ادعایی یا نظریه ای دارد باید شواهد موجود را ارائه کند تصریح کرد: اگر کسی روانشناسی اسلامی را موثر می‌داند، باید مبانی تئوری، شواهد و تعلیم‌های نظری را برای درمان ارائه کند تا تعدادی پژوهشگر نیز آنها را به نقد بکشند. اگر در حوزه تحقیقات روانشناسی اسلامی هنوز به بلوغ نرسیده‌ایم بهتر است در درمان، تشخیص مشکلات روانشناختی پایبند به نظریه‌های موثق و قابل اعتماد گذشته باشیم.

دکتر آسایش خاطر نشان کرد: دین به هیچ وجه دلیل اختلالات روانی نیست. چرا که با بررسی افراد غیرنرمال نمی‌توان نتیجه گرفت که دین، غیرنرمال‌ساز است چون بسیاری از افراد دیندار سالم و نرمال هستند. بنابراین می‌بایست تعریف دقیقی از روانشناسی اسلامی و مبانی نظری و تعریف آن از روان انسان وجود داشته باشد.

مذهب و معنویت از جمله ارکان سلامت روان.

دکتر یاسر مدنی عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در ادامه این کرسی آزاد اندیشی بیان داشت: مشاوره هنری است مقدس که از علم روانشناسی بهره می گیرد.

وی گفت: در حوزه­ بهداشت و سلامت روان، از جمله در انجمن روان­شناسی آمریکا(APA)  این موضوع به اثبات رسیده است که مذهب و معنویت جزء ارکان اصلی سلامت روان هستند.

به گفته دکتر مدنی، کارهای پژوهشی انجام گرفته توسط روان­شناسان اسلامی خوب بوده ولی اصلا کافی و یا در خور پتانسیل نهفته در آموزه­های دینی ما نیست.

 وی از همکاران دانشگاهی و نیز اصحاب رسانه خواست تا به حمایت از  پژوهشگران و علاقمندان موجود در زمینه روان­شناسی و دین بپردازند، چون متاسفانه در عصر و زمان کنونی فشار غیر منصفانه­ای بر تلاش­گران دینی وارد است که تا حدودی مانع سوق پژوهشگران و دانشگاهیان به این حوزه بوده.

به اعتقاد دکتر مدنی، تفاوت اساسی بین روانشناسی غربی و اسلامی وجود ندارد، بلکه بیشترین تفاوت در استفاده از نتایج این علم و هنر و نیز مثال­هایی است که در کتاب­ها و متون این دو منظر، ارائه شده است؛ لذا توصیه می­شود به­جای تقویت مواجهه و رو در روئی این دو مکتب روان­شناختی، به هدف مشترک و یک رقابت سالم جهت افزایش کارآمدی و اثربخشی بالینی و اجتماعی روان­شناسی پرداخته شود.